• Szlaki turystyczne - Województwo lubuskie

ZNAKOWANE SZLAKI TURYSTYCZNE WSCHODNICH ŁUŻYC

Doliną Szyszyny - od wczesnośredniowiecznego grodziska do zabytkowego parku w Biedrzychowicach.

Na północnym skraju powiatu żarskiego, w odległości 11 km od Żar, pomiędzy słynnymi z archeologicznych wykopalisk Wiciną (grodzisko z V wieku p.n.e.), a Białowicami (łużycka kultura grupy białowickiej) - położona jest malownicza wieś Biedrzychowice (łużycka nazwa Biedrichojce, niemiecka Friedersdorf).

Lokacja łużyckiej osady sięga czasu początków polskiej państwowości i plemienia Żaran, o których pisał w X wieku biskup Thietmar (przy okazji opisu pobytu na tych terenach króla Bolesława Chrobrego). Johann G. Worbs, XVIII - wieczny historyk z Przewozu, podaje, iż wieś wymieniona jest po raz pierwszy w dokumencie z 13.12.1350 roku. Jeszcze starszym zabytkiem jest najstarszy w powiecie i jedyny romański kościół pw. Podwyższenia Krzyża Św. z XIII wieku i słowiańskie grodzisko z VIII wieku. Wieś jest środkiem "żółtego" szlaku turystycznego Lubsko - Gorzupia Dolna.

Do Biedrzychowic najłatwiej dojechać asfaltową szosą z Bieniowa (trasa Żary - Zielona Góra). Kiedyś funkcjonowało też połączenie kolejowe Żagań - Biedrzychowice - Jasień - Lubsko (z możliwością przesiadek do Zielonej Góry, Żar, Lipinek Łużyckich). Wieś zamieszkuje 308 mieszkańców, przymusowych przesiedleńców i ich dzieci spod Lwowa, Tarnopola, Stanisławowa. Kochające ziemię rody rolnicze Chabraszewskich. Motylów, Dewo, na swego sołtysa wybrały energiczną Elżbietę Wieliczko, która wiele czyni dla pielęgnowania tradycji i rozwoju biedrzychowickiej małej ojczyzny. Tu mieszka też wspaniały krajoznawca Marian Motyl, niegdyś członek władz PTTK, organizator wielu rajdów i zlotów. Niewielu wie, że Marian jest współautorem trasy diecezjalnej pielgrzymki pieszej rolników z Klenicy na Jasną Górę (w tym roku na początku lipca już po raz siedemnasty do Królowej Polski poszło tysiąc pątników - pod przewodnictwem księdza dziekana Tadeusza Dobruckiego); Marian był też w 1980-ym roku organizatorem żarskiej "Solidarności", kierował biurem NSZZ "S", i później dotknęły go komunistyczne prześladowania.
 
Z inicjatywy wybitnego krajoznawcy i przyrodnika, prezesa Ligi Ochrony Przyrody w Żarach Tomasza Bernackiego (w związku z podjęciem przez Niego z dniem l.12.1999r. pracy na stanowisku kierownika Wydziału Ochrony Środowiska Starostwa w Lubaniu Śląskim - składam najlepsze życzenia) - inicjatywy wspartej przez Jana Dżygę, Wójta Gminy Żary i Elżbietę Wieliczko - sołtysa grupa krajoznawców z żarskiego PTTK (Ingrid Węgrzyn, Elżbieta Pietrucka, Stanisław Mikołajczyk, Marian Motyl, Józef Turniowy) w dniu 12.12.1999r. wytyczyła i oznakowała jedną z najpiękniejszych ścieżek przyrodniczo- dydaktycznych. Dużej pomocy udzieliło Nadleśnictwo Lipinki Łużyckie.

Ścieżka rozpoczyna się tuż za Bieniowem. Biały prostokąt z żółtą przekątną na drzewie przydrożnym zaprasza do lasu. Dróżka leśna w prawo prowadziła do starego młyna nad Szyszyną. Szyszyna, niczym miniaturowa Amazonka, zbiera wody spod Surowej, Bieniowa, Białowic, Łukaw i Roztok - które źródło ważniejsze -nie wiadomo. Docieramy po 70 metrach do wzniesienia, na którym widoczny jest bardzo czytelny, owalny wał ziemny wczesnośredniowiecznego grodziska z VIII wieku. Jeszcze parę miesięcy temu rósł tu leciwy las sosnowy, a w szumie rzeki słychać odgłosy wojów słowiańskich królów Miliducha i Samona. Szerokim łukiem schodzimy w głęboki wąwóz Szyszyny. Widzimy naturalne i sztuczne sposoby odnowienia lasów, rodzaje zrębów, sadzonki lasu mieszanego. Na skraju dawnej polany, nad brzegiem ruczaju, wśród urozmaiconej (czasem endemicznej) roślinności łatwo dostrzec mnogość ptaków leśnych - dzięcioły, świergotki drzewne, jemiohiszki, rudziki, kosy, sikorki bogatki, czubatki, wilgi, czyżyki, zięby, gile, kukułki, sójki i gawrony. Idąc gęsto oznakowaną ścieżką nad urwistym brzegiem meandrującej Szyszyny, mamy możliwość ocenić znaczenie wody dla świata przyrody (jej działalność erozyjną i akumulacyjną). Nieco dalej, na stanowisku zlokalizowanym na oczku wodnym, w terenie zabagnionym stworzono możliwość obserwacji roślinności wilgociolubnej i płazów. Przechodząc mostem na drugi brzeg, wśród mieszanego starodrzewu (z przewagą złocistych jesienią buków), dochodzimy do zabudowań biedrzychowickich.

Wysokim wałem rzecznym dochodzimy do zabytkowego parku, a pierwszym napotkanym drzewem jest potężny dąb (prawie 6 m obwodu). Przy nim kamienna tablica i kamienny krąg. Może tu starszyzna plemienna organizowała wiece i stąd posyłała wici? W parku rośnie 6 pomnikowych dębów, klon pospolity (obwód 350 cm), kasztanowce i sosna czarna. Po pałacu pozostały fundamenty.

Jesteśmy w środku Biedrzychowic. Ścieżka kończy się przy drodze asfaltowej, po której prowadzi szlak turystyczny żółty. Zajdźmy do wsi pod pomnik poległych podczas I wojny światowej, pod łużycki dom mieszkalny z 1789 roku i przede wszystkim do najstarszego w powiecie romańskiego kościoła. Budowany był w czasach, kiedy tą częścią Łużyc władał książę śląski Henryk Brodaty (1202- 1239r.). Ciekawie o tym pisze dr Stanisław Kowalski w "Najstarszym zabytku architektury" (Żarska Gazeta Powiatowa nr l/1999).

autor - Józef Tarniowy